Om de torenhoge inflatie in de eurozone te beteugelen heeft de Europese Centrale Bank (ECB) in de afgelopen periode de rente stapsgewijs verhoogd. Sinds vorige zomer zijn we zo van een negatieve rente naar het hoogste rentepeil in dik 20 jaar gegaan. Aangezien de rentetarieven een essentiële factor vormen binnen de economie, is verandering van de tarieven direct van invloed op de bedrijfsactiviteiten, financiering, investeringsbeslissingen en winstgevendheid van bedrijven in alle sectoren. Wat betekent de actuele rentestijging voor jouw bedrijf?
De huidige inflatie is het gevolg van de snel stijgende energie- en grondstoffenprijzen tijdens de economische heropleving na de coronacrisis. Die ontwikkeling werd nog versterkt door de oorlog in Oekraïne. De hoge energieprijzen hebben vervolgens ook een prijsverhoging van andere producten en diensten in gang gezet. Een hogere rente nu, maakt geld lenen duurder. Daardoor gaan mensen minder consumeren en zijn bedrijven minder geneigd om geld te lenen om investeringen te doen. Zo koelt de economie af en wordt de inflatie getemperd, althans dat is de gedachte. De keerzijde van dat beleid is echter dat de economie (te) snel vertraagt en zelfs krimpt. In dat geval dreigt een recessie.
Tweedeling
Het ogenschijnlijk simpele ‘trucje’ van de centrale banken om door middel van rentestijging de inflatie te temperen werkt echter maar ten dele. Zo is er gedurende de coronapandemie veel gespaard, waardoor veel consumenten, maar ook bedrijven, nog volop koopkracht hebben. Maar wie niet is gecompenseerd (hogere lonen) en niet heeft kunnen sparen voelt de prijsstijgingen flink in de portemonnee. Die tweedeling zie je ook bij bedrijven. Ondernemingen die niet hebben kunnen sparen, en/of de inflatie en de daaropvolgende loon- en kostenstijgingen niet (volledig) in hun verkoopprijzen hebben kunnen doorberekenen, kunnen in ernstige (liquiditeits)problemen geraken. Voeg daarbij de aflossingsverplichtingen aan de Belastingdienst vanwege het verkregen uitstel in loon- en BTW-betalingen en de misère is compleet. Ook voor zwaar gefinancierde bedrijven eigendom van private equity dreigt zwaar weer ten opzichte van ondernemingen met een florissante liquiditeitspositie. Zij worden een gemakkelijke prooi om te worden overgenomen, vaak ver beneden de reële marktwaarde.
Financiering, investeringen en groei
Een van de meest directe gevolgen van de rentestijging is de toename van financieringskosten voor bedrijven. Ondernemingen die afhankelijk zijn van leningen en schulden worden geconfronteerd met hogere rentelasten, waardoor hun winstmarges krimpen. Vooral bedrijven met een hoge schuldenlast kunnen in de problemen komen, omdat hun financiële verplichtingen toenemen zonder een directe stijging van de inkomsten. Hiermee beïnvloedt het rentebeleid van de centrale banken indirect de concurrentiepositie tussen bedrijven onderling. De relatieve financieringslasten zijn immers niet voor alle ondernemingen gelijk. Rentestijging heeft ook invloed op de investeringsbeslissingen van bedrijven: het wordt minder aantrekkelijk om met geleend geld te investeren in nieuwe projecten, uitbreidingen of technologische vernieuwingen. Bedrijven worden voorzichtiger om kapitaalintensieve initiatieven aan te gaan, wat op termijn kan leiden tot een vertraging in economische groei en innovatie. Het feit dat banken (die juist profiteren van hoge rentes!) al sinds de kredietcrisis uiterst terughoudend zijn in het verstrekken van financiering, maakt het ondernemers dubbel zo moeilijk. Eigenlijk hebben de banken de relatief risicovolle financieringen aan het MKB in hun verdienmodel niet meer nodig: zij kunnen immers de (voor cliënten) laag renderende tegoeden tegen een hoge rente wegzetten bij de centrale bank. Ook hier ondermijnen de centrale banken de concurrentiepositie, en dragen ze er bovendien aan bij dat de commerciële banken verzaken in één van hun belangrijkste kerntaken.
Bedrijfswaarde
De rentestand is tot slot ook van invloed op de waarde van je bedrijf. In principe geldt: hoe hoger de rente op de markt, des te lager de waarde van het bedrijf. Als de rente stijgt is het bovendien duurder om geld te lenen – zo dit al mogelijk is – voor de overname van een bedrijf. Kopers zullen de financieringsmogelijkheden meewegen in de prijsonderhandelingen. Hoe hoger de rente, des te minder een koper zal willen betalen voor de overname van een bedrijf. De rentestand werkt zo indirect, via de financiering, door in de overnameprijs van een bedrijf. Al eerder verwees ik naar het risico dat bedrijven in liquiditeitsproblemen ver onder de marktwaarde worden verkocht aan ondernemingen die over een riante liquiditeitspositie beschikken. Dit werkt concurrentieverstorend, hetgeen tot uiting komt in prijsbederf of juist opdrijving omdat men (bijna) monopolist wordt.
Veerkrachtig blijven
De centrale banken hebben ongetwijfeld bovenstaande effecten meegewogen in hun besluitvorming, maar hebben kennelijk inflatiebestrijding op de eerste plaats gezet (‘whatever it takes’….). De politiek mist de kracht (en wellicht ook de kennis) om hiertegen in verweer te komen. De gevolgen van de rentestijging voor bedrijven zijn echter veelomvattend. Het is dan ook van cruciaal belang om – naast een juiste keuze bij de komende Tweede Kamerverkiezingen – je als ondernemer bewust te zijn van de potentiële gevolgen en je voor te bereiden op hogere rentestanden. Bijvoorbeeld door je schuldenlast te verminderen, meer werkkapitaal aan te houden of je financiële instrumenten te herstructureren. Een grondige analyse van de markt- en macro-economische factoren is essentieel om weloverwogen beslissingen te nemen en veerkrachtig te blijven te midden van veranderende financiële omstandigheden. Straefin Consultancy is u daar graag behulpzaam bij.